Navigation
  • गृहपृष्ठ
  • पोष्ट
  • समाज
  • राजनीति
  • आर्थिक
  • विशेष खोज
  • गाउँ सरकार
  • लोकसेवा / रोजगारी
  • अन्तर्वार्ता
  • स्वास्थ्य /शिक्षा
  • ग्यालरी
    • फोटो ग्यालरी
    • भिडियो ग्यालरी
शुक्रवार, फाल्गुन २१, २०७७
सूचना विभाग दर्ता नं: १५७०/०७६-०७७
  • गृहपृष्ठ
  • पोष्ट
  • समाज
  • राजनीति
  • आर्थिक
  • विशेष खोज
  • गाउँ सरकार
  • लोकसेवा / रोजगारी
  • अन्तर्वार्ता
  • स्वास्थ्य /शिक्षा
  • ग्यालरी
    • फोटो ग्यालरी
    • भिडियो ग्यालरी
विप्लवसँगको वार्ता सकरात्मक : भट्टराई
सरकार र विप्लवबीच वार्ता शुरु
सरकारले तीन वर्षमा के गर्‍यो ?
अझैपनि सूर्य चिन्ह कसको हो भनेर सोधिरहनुपर्ने विषय हो र ?
जेष्ठ नागरिकलाई सम्मान गर्न ‘उपाध्यक्ष कोसेली’ कार्यक्रम
जेष्ठ नागरिकको स्याहार गर्ने ‘छोरा बुहारी’ सम्मानित
ग्रामीण खानेपानी तथा सरसफाई कोष विकास समितिको सदस्यमा माण्डवी गाउँपालिका अध्यक्ष नियूक्त
मन्त्री मणिले मागे माफी
प्यूठानको दाखाक्वाडीमा रोकिएन श्रीखण्ड चोरी
समाज
  • Home
  • News
  • सम्पदा र झिमरूक
सम्पदा र झिमरूक
64x64
मंगलवार, कार्तिक २५, २०७७ याम रोका

सम्पदा अंग्रेजी शब्द Heritage को नेपाली रूपान्तरण हो । सम्पदा शब्दको अर्थ सम्पत्ती भन्ने लाग्दछ । करीब ६ करोड ५० लाख वर्ष पूर्वसम्मको अवधीमा चट्टानहरू फुट्ने र फैलने क्रममा बनेका पर्वत, हिमश्रृखलाहरू एकातिर छन भने मानिसले आप्mनो जीवनमा बनाएका कला, कौशलताहरू अर्कातिर छन् । सम्पदा मूलरूपमा दुई प्रकारका हुन्छन् । प्राकृतिक सम्पदा प्रकृतिमा स्वतः निर्माण भएका हुन्छन् । पहाड हिमाल, नदी, ताल, वन, जङ्गल, माटो, धातु, गुफा, ओडार, चट्टान लगायतका वस्तुहरू प्राकृतिक सम्पदा हुन । यस अन्र्तगत प्राकृतिक सुन्दरता र जैविक विविधता लगायतका वस्तुहरू पनि यस अन्र्तगत पर्दछन् ।

विगतमा वा वर्तमान समयमा मानवद्वारा निर्मित वस्तुहरू साँस्कृतिक सम्पदाहरू हुन । साँस्कृतिक सम्पदा मानिस र उसको समाज र सँस्कृतिसँग सम्बन्ध रहेको हुन्छ । पुरातात्विक, ऐतिहासिक स्थलहरू, मठ मन्दिर, गुम्बा, विहार, चर्च, मस्जिद, जात्रा, पर्व, उत्सव, परम्परा आदि साँस्कृतिक समपदाहरू हुन् । साँस्कृतिक सम्पदालाई दुई भागमा विभाजन गर्न सकिन्छ । अमूर्त साँस्कृतिक सम्पदा (intangible cultural heritage) र मूर्त साँस्कृतिक सम्पदा (tangible cultural heritage) हुन ।

मूर्त साँस्कृतिक सम्पदा भन्नाले साँस्कृतिक सम्पदाको भौतिक अवस्था हो । मूर्त सम्पदाहरूको लम्बाई, चौडाई, उचाइ, परिधी, क्षेत्रफल, तौल आदि विषयमा मापन गर्न सकिन्छ । प्राचीन स्मारक, राजदरबार, मन्दिर, स्तुपा, विहार, गुम्बा, किल्ला, अभिलेख, मूर्ति, चित्रकला, धातुकला, काष्ठकला, ढुङ्गेधारा, पोखरी, पौवा, घर, हातहतियार, धर्मशाला, पोशाक आदि मूर्त साँस्कृतिक सम्पदाहरू हुन् । यिनीहरूलाई दृष्यावलोकन गर्न सकिन्छ । यिनीहरूको भौतिक अवस्थाको बारेमा अध्ययन एवं अनुसन्धान गर्न सकिन्छ ।

यसबाट मनोरञ्जन लिन सकिन्छ । अमूर्त सम्पदाहरू भन्नाले विभिन्न सम्प्रदाय वा जातजातिका मानिसहरूको रहनसहन, भाषा, भेषभूषा, संस्कार, संस्कृति, नाचगान, जात्रा, पर्व, गीत, नाटक आदिलाई बुझिन्छ । अमूर्त साँस्कृतिक सम्पदाहरूलाई अभौतिक संस्कृति पनि भनिन्छ । अमूर्त सँस्कृति हस्तान्तरणमा आधारित हुन्छ । मूर्त साँस्कृतिक सम्पदाको धार्मिक महत्व, सास्कृतिक महत्वर त्यसका अन्य पक्षहरू रहेका हुन्छन् । यसले प्राचीनकालिन समाजको विवरणलाई बुझाउँछ । त्यसताकाको समाजको विवरणहरू यी सम्पदाहरूमा देख्न सकिन्छ । कलाकौशल, रहनसहन, परम्पराहरू यी सम्पदाहरमा प्रतिविम्वति हुन्छन । यी भौतिक सम्पदाहरू पुस्ता पुस्ता रहिरहन्छ । वर्षौ वर्षसम्म रहिरहन्छ । पुननिर्माण गर्न सकिन्छ । फोटो, तस्बिरहरू खिचेर राख्न सकिन्छ । तर अभौतिक सँस्कृति हस्तान्तरणमा आधारित हुन्छन् ।

एक पुस्ताबाट अर्को पुस्तामा सुनेको आधारमा सर्दै जान्छन । यसरी हस्तान्तरण नहुँदा कतिपय धार्मिक एवं सास्ँकृतिक महत्वहरु हराउन सक्छन । कतिपय सुनेका कुराहरू अपभ्रम्स भएर अर्को अर्थ लाग्ने पनि हुन सक्दछन् । यि महत्वहरु पैराणिक कथामा आधारित हुन्छन् । त्यस समयको समाजको अवस्थामाका वारेमा रही कथाहरू बनाइएका हुन्छन् । मानव समाजमा मानिसले आफ्ना अनुभव अरूलाई सुनाउने वा अरूबाट सुन्ने परम्परा बस्यो । यहीबाट कथाहरू बने । मानिसहरू सुन्दै गए, सुनाउदै गए । प्रायः कथाहरू एउटा समाजका कुराहरू, परम्पराहरूलाई वर्णन गरेर बनाइएका हुन्छन् ।

प्राचीन समयका देवदेवीका घटनाहरूका साथै सृष्टि, स्थिती र प्रलयका पनि कथाहरू बनाइएका हुन्छन् । कथामा सत्य र असत्य दुवैको समिश्रण हुन्छ । यस्ता कथाहरू कसरी र किन उत्पति भए ? यिनीहरूको आशय के हो ? एक अध्ययनको बिषय हो । हामीले मान्दै र मनाउदै आएका परम्पराहरू, जात्रा, पर्व, मठमन्दिरका धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्व थाँहा पाउनको लागि हामीले हाम्रा पूर्वजहरूको कुराहरू सुन्दा, उनीहरूसँग सगै बसेर छलफल गर्दा धेरै कुराहरू थाहा पाउन सकिन्छ । यि कुराहरू लिखित रूपमा रहेको पाइदैन । हस्तान्तरणमा आधारित हुन्छन् । यि अमूर्त साँस्कृतिक सम्पदाहरू हुन । यिनीहरूको सङ्कलन र संरक्षण गर्नु जरूरी छ ।

प्युठान जिल्ला रहेका केही प्रमुख धार्मिक तथा सांस्कृतिक सम्पदाहरूमा स्वर्गद्वारी, गौमुखी, ऐरावती, इस्नाकोट आदि हुन् । यिनीहरूको आफ्नै खालका धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्व छ । झिमरूक गा.पा.मा यिनै सम्पदाहरूको प्रभाव छ । केही उल्लेखनिय धार्मिक तथा सांस्कृतिक सम्पदाहरूमा असारे भाका, साउने संक्रान्ती, तिज ÷नाँच, साउने संक्रान्ती, वडादशैं ÷सरायँ नाच, तिहार ÷मारूनी नाँच, कुल पुजा, इस्नाथान आदि हुन । यिनीहरूको आफ्नै महत्व छ । यि हाम्रा सांस्कृतिक सम्पदाहरू हुन । समाजका साझा सम्पति हुन । यिनीहरूलाई पुस्तै पुस्तासम्म जोगाउनु हाम्रो कर्तब्य हो । जोगाउन र बचाउन हाम्रो महत्वपूर्ण भूमिका रहन्छ । हामीले नै यिनीहरूलाई जोगाउन सक्छौ, बचाउन सक्छोै । आन्तरिक एवं वाह्य पर्यटकका लागि प्रचार, प्रसार गर्न सक्छौ । धार्मिक एवं सांस्कृतिक पर्यटकहरू तीर्थ गर्न, प्रदक्षिणा गर्न र नुहाउन आउने गर्दछन । यसरी सांस्कृतिक पर्यटकहरू बृद्धि गर्न सकिन्छ ।

नेपालमा १२५ थरका जातजातिहरू बसोबास गर्दछन । ति मध्ये क्षेत्री, बाहुन, ठकुरी, सन्यासी, कामी, दमाई, सार्की,मगर,नेवार आदि समुदायहरू बसोबास गर्दछन् । यिनीहरूको आफ्नै प्रकारको चालचलन, रितिरिवाज र संस्कृति छन । यि संस्कृतिको अध्ययन, अनुसन्धानको लागि एक खुला विश्वविद्यालय जस्तै रह्ेको छ । यसका थुप्रै पाटाहरू अध्ययनको लागि आवश्यक छ ।

यस गा.पा.मा हिन्दू धर्म, बौद्ध धर्म, क्रिश्चियन धर्म लगायत धार्मिक सम्प्रदायहरू छन् । यहाँ हिन्दू धर्म मान्ने मानिसहरू धेरै छन् भने त्यस पछि बौद्ध धर्म मान्ने मानिसहरू बसोबास गर्दछन् । हिन्दू धर्मका देव देवताहरूको बासस्थान यहीको भूमि नेपाल भएको विश्वास गरिन्छ । यसैले यहाँ थुप्रै धार्मिक मठमन्दिर रहेका छन । यसका बारेमा अध्ययन हुनु जरुरी छ ।

झिमरूक गा .पा. समुन्द्र सतहबाट ८६८ देखि २१९९ मिटरको उचाईमा रहेको प्यूठान जिल्लाको सदरमुकाम खलंगाबाट उत्तरपूर्व भागमा पर्ने एक ग्रामीण इलाका हो । प्राकृतिक, सास्ँकृतिक, ऐतिहासिक एवं धार्मिक रूपमा एक महत्वपूर्ण एवं ऐतिहासिक गा.पा.हो । यस गा.पा.मा ऐतिहासिक कोटहरू जस्तैः ओखरकोट, बाँदिकोट ऐतिहासिक स्थानहरू इस्नाथान पर्दछन् । हिमाल, पर्वत, नदी, नाला, ताल, डाडा, थुम्का अवलोकन गर्न सकिन्छ । यात्रा गर्दा टाढा–टाढासम्म र बाटो वरपरका प्राकृतिक सुन्दरताका अनेकौं दृश्यहरू देख्न सकिन्छ ।

यहाँको ग्रामीण पर्यटनको सम्भावनाका आधारहरू के के हुन् ? कसरी ग्रामीण पर्यटनको विकास गर्न सकिन्छ ? भन्ने विषयमा यो लेख केन्द्रित छ । यस गा.पा.मा अवस्थित प्राकृतिक सुन्दरता, धार्मिक एवं सास्ँकृतिक सम्पदाहरू नै ग्रामीण पर्यटनका मुख्य आधारहरू हुन् । यिनीहरूको अभिलेखिकरण, प्रचारप्रसार, लेख, रचना प्रकाशन, अन्र्तक्रिया, छलफल, सेमिनार गोष्ठिहरू गरी प्रचार प्रसार गर्न सकेमा ग्रामीण पर्यटनको सम्भावना बलियो देखिन्छ । सम्भावनाका केही आधारहरूलाई निष्र्कषको रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ ।

१.झिमरूक गा.पा मा सांस्कृतिक रूपमा सम्पन्न छ । यहाँ परम्परागत मारूनी नृत्य आकर्षक छ । तिहारको समयमा खेलिने भैलो, यसमा गाइने सोरठी गितहरू र नृत्य गर्दा लगाउने पोशाकहरूले आकर्षणका साथै साँस्कृतिक पर्यटकहरूलाई मनोरञ्जन दिन्छन् ।

२. झिमरूक गा.पा मौलिक कला, संस्कृतिको भण्डार रहेको छ । यहाँ पुजाआजा, विवाह, ब्रतबन्ध, पास्नी, छैठीमा बजाइने नौमती बाजा, पञ्चेबाजा साँस्कृतिक आकर्षक हुन् ।

३.झिमरूक गा.पा.मा होमस्टेको संस्कृति सुरूवाती चरणमा छन् । होमस्टे बनाउन थालिएको छ । स्वस्थ्य र अर्गानिक खाना पर्यटकका आकर्षक हुन् ।

४. यस गा.पा.मा ओखरकोटमा पुरातात्विक हिसाबले महत्वपूर्ण खड्ग देवताको पुजा सञ्चालन गरिन्छ । यहाँ पूर्वकालमा राजारजौटाहरू राज्य गरेका हुनाले ऐतिहासिक सामाग्रीहरू रहेका छन । पुराना दरवारका भग्नावशेषहरू रहेका छन ।

५. यस स्थानबाट ओखरकोट, बाँदीकोट, तुषारा, नारीकोट लगायत ग्रामिण वस्तीहरू छन । जहाँबाट अन्नपूर्ण र धवलागिरी हिमालका मनोरम दृश्यहरू अवलोकन गरी आनन्द लिन सकिन्छ ।

६. झिमरूक गा.पा.को लिवाङको दियाल्ना चौरमा ठुलो चौर छ । यहाँ लालिगँुरासको रमणीय जंगल छ । क्रिकेट पारखीहरूको पहलमा क्रिकेट मैदान निर्माण गरिएको छ । समय समयमा खेलकुद आयोजना गर्ने, मेलापर्वहरू आयोजना गरी आन्तरिक पर्यटकहरूलाई मनोरञ्जन दिने गरिन्छ ।
७. लिवाङको स्नाथानमा दशै र चैते दशैको रामनवमीमा ठुलो मेला लाग्दछ । अध्ययन, अनुसन्धान हुन सकेमा ढुंङ्गे युगका अवशेषका प्रमाणहरू प्राप्त गर्न सकिन्छ । यसले ऐतिहासिक महत्व राख्दछ । इतिहासकारहरू यस स्थान लगायत अन्य कतिपय स्थानहरूमा ढुंङ्गे युगिन मानिसहरू बसोबास गरेका हुन सक्ने चर्चा गरेको पाईन्छ । त्यसैले यसको ऐतिहासिकता छ ।

८. ढाँडामा रक गार्डेन बनाउने प्रस्ताव गरिएको छ । यो नेपालकै लागि पहिलो र नौलो प्रयास हो । उपयुक्त समयमा सम्पन्न हुन सकेमा यसले थप पर्यटन व्यवसायका लागि टेवा पु¥याउन सक्छ ।

९.झिमरूक गा.पा.मा उब्जाउ भूमि रहेको छ । मच्छीफाँट, भ्यागुतेफाँट, पिडाल्नेफाँट, आम्मटेफाँट आदि उल्लेखनिय छन् । यि फाँटहरूमा झुलेका सुनौला धानका बाला, गहुँका बालाहरूले सिंगारेका हुन्छन ।

१०. यहाँ सुन्तलाखेती, आँपखेती, कफीखेती, आलुखेती आदिको जोनको रूपमा विकास गर्न सकिन्छ । यहाँको माटो मलिलो भएकोले यि खेतीहरू प्रसस्त उब्जाउ हुने गर्दछन । आजकाल जीवन निर्वाहको लागि उत्पादनहरू व्यवसायिक रूपमा सञ्चालन गर्न सकिन्छ ।

११. यहाँ बनजंगल छन । दुन्दुरे वन, काउले खोला जंगल, काउछे वन, खहरे वन, सेतापहरा वन, चुधारीखोला वन, किट्नीमेल वन, इस्नाथान वन, खहरे वन आदि उल्लेखनिय वनजंगलहरू हुन् । यी वनजंगलमा साल, चिलाउने, सल्लो, म्याल, हर्राे, अमला, कटुस, ओखर, उत्तीस, खल्टु, चिउरी, सिमल, तिल्को साज, गुँरास आदि जस्ता काष्ठ बनस्पतिहरू पाइन्छन । यस झिमरूक गा.पा.को कुल क्षेत्रफल १०६.९३ वर्ग कि. मी. छ । जस मध्ये ३८.९ वर्ग कि. मी. वनजंगलले ढाकेको छ । पदयात्रा, वन्यजन्तु अवलोकन भ्रमण, वनस्पतिको अध्ययन, मनोरञ्जन आदिको लागि उपयुक्त हुन्छन् ।

१२. यस गा.पा.मा, चिउरी, तेजु, ऐसेलु, चुत्रो, तोरी लगायत अन्य फूलफूल्ने वनस्पतिहरू प्रसस्त मात्रामा पाईन्छन । यहाँ परम्परागत काठेघार बनाई किसानहरूले मौरी पालन गर्दछन । यही काठेघारमा मौरीको मह पर्यटकहरूलाई काट्न लगाएर र अर्गानिक मह खान दिई पर्यटकलाई आकर्षण गर्न सकिन्छ ।

१३ . प्युठान जिल्लामा स्वर्गद्धारी, गौमुखी, ऐरावती, भित्रीकोट, बाइसमुल धारा, इस्नाथानको लगायत थु¥प्रै धार्मिक एवं सांस्कृतिक पर्यटकीय स्थलहरू छन । यि स्थलहरूमा आएका पर्यटकहरूलाई यस गा.पा.सम्म भित्राउने प्रसस्त सम्भावना छ ।
हामी प्राकृतिक एवं साँस्कृतिक सम्पदालाई सिरानीमा राखी भोक भोकै आर्थिक उर्पाजनको लागि अरबका खाडी मुलुकहरूमा भौतारीरहेका छौ ।प्रसस्त मात्रामा आर्थिक उर्पाजनका सम्भावनाहरू छन् । ति सम्भावनाहरू औल्याउनु जरूरी छ । झिमरूक गा.पा.पर्यटकीय गन्तब्य बन्ने प्रसस्त सम्भावना छ । यसको लागि योजना र इच्छा शक्तिको आवश्यक पर्दछ ।


प्रकाशित मिति: मंगलवार, कार्तिक २५, २०७७, ०६:४३:११
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
थप समाचार
सुरक्षित महिनावारी राष्ट्रिय अभियन्ता खड्का सम्मानित
सम्झौतामा बिहे
शाखा अधिकृत नारायण घर्तीको तिहार कोशेली ‘भैलो आयो रे’ (भिडियो सहित)
अस्पतालमा जनताका लागि अक्सिजन किन्ने बजेट छैन्, सांसद र पिएलाई दसैँ भत्ता वितरण
समाज
बढिरहेको बलात्कार : केमिकल ‘क्यास्ट्रेसन’ एक उपाय
64x64
आइतवार, आश्विन २५, २०७७ दिपा पौडेल
पुरा पढ्नुहोस्
समाज
शाखा अधिकृत घर्तीले ल्याए ‘म परदेशी’ ‘नासुको अन्तरवार्तामा पनि गीत सुनाए’
64x64
आइतवार, आश्विन ११, २०७७ केशरराज क्षेत्री
पुरा पढ्नुहोस्
ताजा समाचार
विप्लवसँगको वार्ता सकरात्मक : भट्टराई बुधवार, फाल्गुन १९, २०७७ 89
सरकार र विप्लवबीच वार्ता शुरु
सरकारले तीन वर्षमा के गर्‍यो ?
अझैपनि सूर्य चिन्ह कसको हो भनेर सोधिरहनुपर्ने विषय हो र ?
जेष्ठ नागरिकलाई सम्मान गर्न ‘उपाध्यक्ष कोसेली’ कार्यक्रम
जेष्ठ नागरिकको स्याहार गर्ने ‘छोरा बुहारी’ सम्मानित
ग्रामीण खानेपानी तथा सरसफाई कोष विकास समितिको सदस्यमा माण्डवी गाउँपालिका अध्यक्ष नियूक्त
मन्त्री मणिले मागे माफी
प्यूठानको दाखाक्वाडीमा रोकिएन श्रीखण्ड चोरी
पोष्ट
मन्त्री मणिले मागे माफी आजको पोष्ट
प्यूठानको दाखाक्वाडीमा रोकिएन श्रीखण्ड चोरी आजको पोष्ट
खानेपानी मन्त्रीको विशेष चासो : स्वर्गद्धारीमा माडीको पानी ल्याइने विनोद खड्का
समाज
सुरक्षित महिनावारी राष्ट्रिय अभियन्ता खड्का सम्मानित बुधवार, माघ १४, २०७७
सम्पदा र झिमरूक मंगलवार, कार्तिक २५, २०७७
सम्झौतामा बिहे सोमवार, कार्तिक १७, २०७७
राजनीति
विप्लवसँगको वार्ता सकरात्मक : भट्टराई बुधवार, फाल्गुन १९, २०७७
सरकार र विप्लवबीच वार्ता शुरु बुधवार, फाल्गुन १९, २०७७
सरकारले तीन वर्षमा के गर्‍यो ? सोमवार, फाल्गुन ३, २०७७
आर्थिक
अघोषित लोडसेडिङ नगर्न विद्यार्थी संगठनको ध्यानाकर्षण
सोमवारदेखि आन्तरिक उडान सूचारु
बनिरहेको पुलका सामग्री बाढीले बगायो
सम्पर्क ग्रीक मिडिया प्रा.लि.द्धारा संचालित
आजको पोष्ट डटकम
बुटवल–८ रुपन्देही

सम्पर्क:
९८५७०७४६१०
इमेल:
[email protected]

प्रकाशक/प्रधान सम्पादक:
केशर बहादुर रोका
सम्पादक:
गंगा खड्का

सूचना विभाग दर्ता नं:
१५७०/०७६-०७७
मेनु
  • पोष्ट
  • समाज
  • राजनीति
  • आर्थिक
  • विशेष खोज
  • गाउँ सरकार
  • लोकसेवा / रोजगारी
  • अन्तर्वार्ता
  • फोटो ग्यालरी
  • भिडियो ग्यालरी
ट्रेण्डिङ
  • #Jhabindra bhusal
फेसबुक पेज
Aajakopost
© Aajako Post - 2021 All rights reserved.
Web Design by : SoftNEP