यात्रा संस्मरण :
होलेरी (रोल्पा) : माथीपट्टी घना जंगल । शिरशिर बहिरहने हावा । मिलेको र सफा सुग्घर बजार । पहिलो पटक पुग्ने जो कोहीको पनि मन तान्ने रोल्पाको त्यो ‘होलेरी बजार’ । रुन्टीगढी गाउँपालिकामा पर्ने होलेरीको वर्णन यत्तिकैमा मात्र सिमित छैन् । जसको बेग्लै महत्व छ । ऐतिहासिक र पर्यटकीय हिसावले होलेरी सवैको मनमा सजिएको छ । प्राकृतिक र पर्यटकीय सौन्दर्यताले यस क्षेत्र धनी छ । गर्मीमा शितलता खोज्न पर्यटकहरु होलरी पुग्दा रहेछन् । छिमेकी जिल्ला प्यूठान र दाङको बीचमा पर्ने यस ठाउँमा पुग्ने जो कोहीलाई बसीरहौँ लाग्ने गर्दछ ।
होलेरी बजार
प्यूठानमा देशकै पवित्र धार्मिक एवं पर्यटकीय तिर्थस्थल ‘स्वर्गद्धारी’ छ । स्वर्गद्धारी महाप्रभु हंसानन्द गिरीलाई जन्माउने थलो हो होलेरी क्षेत्रमा पर्ने रुन्टी । स्वर्गद्धारीलाई जतिले चिनेका छन्, तर महाप्रभु जन्माउने थलो रुन्टीलाई त्यतिले चिनेका छैनन् । स्वर्गद्धारी महाप्रभु प्यूठानमा बसेपनि जन्मथलोलाई विर्सन नहुने यस क्षेत्रका बासीन्दाहरुको भनाई छ । होलरी बजारदेखि महाप्रभु जन्मेको स्थान रुन्टी १६ किलोमिटर दुरीमा अवस्थित छ । महाप्रभुले तपश्या गरेको ऐतिहासिक गढीलेक होलेरी बजारको माथीपट्टी साढे दुई किलोमिटर दुरीमा पर्दछ । महाप्रभु तपश्या गरेर बसेको ठाउँलाई अहिलेपनि संरक्षण गरेर राखिएको छ । स्वर्गद्धारीलाई जत्तिकै रुन्टी र गढीलाई पनि उत्तिकै चासोका साथ प्रवद्र्धनमा साथ दिन यस क्षेत्रका नागरीकहरुको आशा छ ।
गढीलेकको भ्यू टावर
‘स्वर्गद्धारीलाई सवैले चिने’,स्थानीय ऋषिराम श्रेष्ठले भने,‘तर रुन्टीगढीलाई कसैले चिनेनन् । यसको विकासमा सवैले साथ दिनुपर्छ ।’ गढीलेक रन्टी धार्मिक तथा पर्यटकीय विकास संस्थाका अध्यक्ष समेत रहेका श्रेष्ठले स्वर्गद्धारी महाप्रभु गढीलेकमा झण्डै २४ वर्ष बसेर तपश्या गरेको इतिहास छ । २०५३ सालमा प्रकाशित कक्षा ८ को सामाजिक कितावमा उक्त अवधि गढीलेकमा तपश्या गरेको इतिहास लेखिएको छ । महाप्रभु १९५२ सालमा स्वर्गद्धारी गए ।
होलेरी क्षेत्र यत्तिकैमा मात्र कहाँ सिमित छ र ? देशमा जनयूद्धको घोषणा होलेरी क्षेत्रबाटै भएको हो । जनयूद्धको उद्गम थलोका रुपमा यसलाई सवैले चित्रण गर्दछन् । २०५२ फागुन १ गते राती तत्कालिन नेकपा माओवादीले होलेरीको प्रहरीचौकी आक्रमण गरी देशमा जनयूद्ध शुरु भएको घोषणा गरेको थियो । यस अर्थमा पनि होलेरीलाई विशेष महत्वका साथ हेर्ने गरिएको पाइन्छ । हरेक वर्ष फागुन १ मा यहाँ विशेष तामझामका साथ यूद्धलाई स्मरण गर्ने खालका कार्यक्रम भइरहन्छन् ।
स्वर्गद्धारी महाप्रभु बसेको ठाउँ गढीलेक
मुलुक हाँक्ने रोल्पाली नेताहरु होलेरी आक्रमणमा सहभागी थिए । तत्कालिन माओवादीका नेता हालका उपराष्ट्रपति नन्द बहादुर पुन (पासाङ), ऊर्जा जलस्रोत तथा सिंचाई मन्त्री बर्षमान पुन (अन्नत), पूर्व सभामुख ओनसरी घर्ती र प्रदेश ५ का आन्तरिक मामिला मन्त्री कुलप्रसाद केसी (सोनाम)को नेतृत्व थियो । यसको मुल नेतृत्व वर्षमान पुन (अन्नत) ले गरेका थिए । त्यसबेला उनी २५ वर्षका थिए । आक्रमणमा दुवै तर्फ कुनै मानवीय क्षति भएन् । यूद्धस्थलको रुपमा समेत चिनिएको होलेरीलाई अहिले नेतृत्वमा पुगेकाहरुले विर्सदै गएको स्थानीयको गुनासो छ । विगतको जस्तो यूद्ध यसक्षेत्रका स्थानीयले अहिले चाहेका छैनन् । विप्लव नेतृत्वको नेकपाले कता कता विगतको यूद्ध पूनः दोहोरिने कुरा सुनेको बताउँदै होलेरीबासीले त्यस्तो अवस्था पूनः हुन नदिनका लागि राज्य गम्भिर बन्नुपर्ने सुझाएका छन् । द्धन्द्धमा रुन्टीगढी क्षेत्रका राज्यबाट मारिएका शहिदहरुको सम्झनामा शान्ति स्मारक निर्माण गरिएको छ ।
यूद्धलाई भुलेर अवको समय शान्ति र विकास निर्माणमा लगाउनुपर्ने होलेरी पुगेका ऊर्जामन्त्री वर्षमान पुनले होलेरीबासीलाई बताएका छन् । ‘विगतमा जति यूद्ध भए, भए’,उनी भन्छन्,‘विगतको पाठबाट केही न केही सिकाइ भएको छ । अव शान्ति र विकासमा समय लगाउनुपर्ने समय आएको छ ।’ फागुन १ कै दिन पुगेर उनले होलेरी अव विकासका दृष्टिकोणले पछाडी नपर्ने समेत स्थानीयलाई आश्वासन बाँढेका छन् ।
शहितको सम्झनामा शान्ति स्मारक
विगतको यूद्धस्थल र पर्यटनलाई सँगै जोडेर यस क्षेत्रको विकास गर्न सकिन्छ । प्राकृतिक सौन्दर्यता सहितको प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यका रुपमा होलेरीलाई विकास गर्न सकिने प्रशस्त संभावना छ । शिव पार्वती गुफा र भारतको रुपण्डिया, गोण्डा लगाएत स्थान देखिने मुरुल्ले लेक प्रचार प्रसारको अभावमा छायाँमा छन् । छिमेकी मुलुक भारतलाई नजिकबाट कैद गर्न सकिन्छ भन्ने सन्देश बाँढनसके यहाँ पर्यटकहरु ओइरिन सक्छन् । गढीलेकमा निर्माण गरिएको भ्यू टावर अझ बढी पर्यटकका लागि प्रमुख आकर्षण छ । यस्ता संभावनालाई ऊजागर गर्नसके समग्र होलेरी क्षेत्रको आर्थिक विकासमा महत्वपूर्ण टेवा पुग्न सक्दछ । यसका लागि सरकारसँग स्पष्ट खाका हुनु जरुरी छ । यहाँको विकास र प्रवद्र्धनमा विशेष चासो स्थानीय रन्टीगढी गाउँपालिकाले नै गर्नुपर्ने देखिन्छ । छिमेकी जिल्ला प्यूठान र दाङहुँदै होलेरी पुग्न सकिन्छ । दाङको घोराहीबाट ३० किलोमिटर र प्यूठानको स्वर्गद्धारीबाट २६ किलोमिटर गाडीको यात्रापछि यहाँ पुग्न सकिन्छ । दाङबाट पक्की सडक र प्यूठानबाट ग्रावेल सडकहुँदै यात्रा गर्न सकिन्छ । स्वर्गद्धारी, रुन्टीगढी होलेरी, धारापानी (दाङ)लाई लक्षित गरी पर्यटन प्याकेजको रुपमा पनि विकास गर्न सकिने संभावना छ ।
होलेरी चिनाउन मिडिया सम्मेलन
हरेक वर्ष विभिन्न कार्यक्रम गरी होलेरीको प्रचार प्रसार गरेको रुन्टीगढी गाउँपालिकाले यसवर्ष पनि फागुन १ गतेकै दिन राष्ट्रिय मिडिया सम्मेलन ग¥यो । देशभर मूलधारका मिडियामा क्रियाशिल पत्रकार एवं संचारकर्मीलाई जुटाएर गाउँपालिकाले यस क्षेत्रको इतिहास र महत्वको बारेमा प्रकाश पा¥यो । जसले होलेरीको प्रवद्र्धनमा थप इट्टा थपिएको छ । गतवर्ष अक्षर महोत्सव संचालन भएको गाउँपालिका अध्यक्ष बालाराम बुढाले बताएका छन् । जनयूद्ध दिवसकै अवसर पारेर प्रत्येक वर्ष कार्यक्रम भइरहेको उनले सुनाए । समग्र रुन्टीगढी क्षेत्रको विकासमा सवैले साथ दिन उनले आग्रह समेत गरे ।
राष्ट्रिय मिडिया सम्मेलन
सुनेको र सामाजिक सञ्जालमा देखेको भन्दा अझ बढी मनमोहक रहेछ रोल्पाको होलेरी । यहाँको वर्णन शव्दमा जति गरेपनि अपुग हुन्छ । तराइमा गर्मीले उकुसमुकुस बनेकाहरु शिलतासँगै रमाउन एकपटक पुग्नैपर्ने ठाउँ होलेरीमा पुगेर त हेर्नुस् ।
